مدیرحوزه‌های علمیه گفت: اگر به سیره علمای گذشته نگاهی بیندازیم خواهیم دید که آنها با عمر کوتاه خود آثار و برکات ارزشمند علمی را از خود بر جای گذاشتند، برای نمونه از شخصیتی همچون شیخ مفید به عنوان زعیم حوزه بغداد بیش از 200 اثر به ما رسیده است.
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه ظهر امروز سه‌شنبه 21 تیرماه 1401 در آیین اختتامیه سیزدهمین جشنواره علمی علامه حلی(ره) که در سالن همایش‌های حوزه‌های علمیه خواهران در قم برگزار شد، طی سخنانی اظهار کرد: تولیدات گسترده و عمیق بزرگان حوزه در طول تاریخ حوزه‌های علمیه یکی از نکات قابل‌توجه است که نباید از آن غافل شویم، حقیقتا تولید انبوه با حفظ استانداردهای اجتهادی و تحقیقی در تاریخ حوزه‌های علمیه قابل تأمل و ستایش است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به احیاء و بررسی سیره علمای گذشته حوزه‌های علمیه در طول تاریخ، خاطرنشان کرد: آنچه که امروز از شیخ مفید ایشان که زعیم حوزه بغداد بود و به ما رسیده است بیش از 200 اثر می‌باشد که با وجود عمر کوتاه خود نگاشته است و اینها باید به طلبه ما عزم تولید علم بدهد. او افزون بر همه فنون مدیریت و زعامتی که بر حوزه داشت و جایگاهی که در عالم اسلام و مقر خلافت اسلام داشت، پژوهشگر تمام عیاری است که تولیدات علمی او شگفت‌آور بود و تقریبا در طیف عظیمی از علوم اسلامی یک‌تنه حضور دارد.
امام جمعه قم افزود: علامه حلی در 28 سالگی زعامت و مرجعیت شیعه را بر عهده گرفت و ده سال بعد به ایران آمد؛ حضور مقتدرانه، آگاهانه و سیاستمدارانه علامه حلی در ایران (عصر مغول) با همراهی خواجه نصیر طوسی مبدأ یک تحول بزرگ در تاریخ ایران و تشیع و اسلام شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه حداقل 100 تا 200 شخصیت علمی در تاریخ حوزه‌ها داریم که در تولید علم، حقیقتا یک امت بودند، آن را از افتخارات حوزه‌های علمیه دانست و گفت: تحقیقات و پژوهش‌های بزرگان ما گاهی به سطحی می‌رسد که مکاتب جدید تفسیری، کلامی، فقهی و فلسفی پایه‌گذاری می‌کند همچون مکتب ملاصدرا که تئوری‌ها و نظریات او بعد از 400 سال هنوز زنده و قابل‌ارائه به دنیاست. مکتب اصولی که شیخ و آخوند و نائینی پایه‌ریزی کردند، مکتبی است که نه‌تنها برای شیعه بلکه برای امت اسلام و حتی نظامات حقوقی دنیای جدید قابل استفاده است. در عصر ما شهید صدر، صاحب مکتب است، در قم علامه طباطبایی همینطور.
مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: حجم تولید بالا توسط یک نفر و تولید مکاتبی که سرنوشت علم و دانش را تغییر می‌دهد و پیچ تاریخی ایجاد می‌کند از سوی دیگر و فرزند زمانه بودن از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. مواردی در طول تاریخ حوزه‌های علمیه داریم که از همراهی با زمان عقب ماندند و یا آنها را به عقب راندند و نتوانستند به موقع اقدام کنند، لذا در بسیاری از مقاطع، بزرگان ما فرزند زمان خود بودند و به نیازها و شبهات عصر خود پاسخ دادند و این به نوبه خود ایجاد تحول کرد.
آیت‌الله اعرافی گفت: حوزه‌های علمیه ضمن بهره‌مند شدن از همه تجربه‌های نوین و رصد دائم جهان، اما باید بداند که ریشه در تاریخ کهن و دیرپا و گران‌بها دارد و سنت‌های آن به تناسب زمان باید صیانت، حفظ و ارتقا داده شود. نه چشم بستن بر تجربه‌های نو پسندیده است و نه دور ماندن از آن اصالت و سنت‌های بزرگ و تاریخی حوزه‌های علمیه صحیح است. جمع بین این دو با رعایت پایه‌ها و مبانی راه درست ما در بازسازی، اصلاح و تعالی حوزه‌ها متناسب با نیاز عصر است. حوزه عصر انقلاب هم باید آن میراث کهن جاویدان را صیانت کند و هم برای نیازهای امروز به انواع نواندیشی‌ها و نوسازی‌ها بپردازد.
عضو فقهای شورای نگهبان افزود: انتخاب استاد، انتخاب متن، مباحثه، پیش‌مطالعه، پیش‌مباحثه، تدریس همراه با تهذیب، تدریس همراه با تحقیق، فضای آزاد گفتگو بین استاد و طلبه، تقریر، جلسات بحث مستمر و مذاکرات مستمر علمی را از سنت‌های دیرپای پژوهشی حوزه دانست و گفت که این سنت‌ها امروز هم برای ما راهگشاست و باید صیانت شود.
مدیر حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود به همایش یکصدمین سال بازتأسیس و احیای حوزه علمیه قم اشاره کرد و گفت: دبیرخانه این همایش طراحی‌های خوبی در احیای مرحوم حاج شیخ و بازشناسی و تحلیل این یکصد ساله کارهای خوبی انجام داده است. در قریب 20 حوزه دانشی، قم حرفی برای زدن دارد؛ آثار مهمی تولید کرده است، شخصیت‌های بزرگی در فقه، اصول، فلسفه، کلام، تفسیر، رجال، درایه، اقتصاد، ادبیات، سیاست و مدیریت تربیت شدند.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه خاطرنشان کرد: در جشنواره چهاردهم علامه حلی(ره)، حوزه یکصد ساله قم به عنوان یکی از اولویت‌ها گنجانده شده است و امید است طلاب به مقوله یکصد ساله حوزه علمیه قم در ابعاد مختلف بپردازند تا در آینده به شکل موسوعه و دایرةالمعارفی برای حوزه علمیه قم درآید.
آیت‌الله اعرافی در ادامه نیز با اشاره به خطبه‌های امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌البلاغه اظهار داشت: اخلاق و تربیت در کلام امیرالمؤمنین(ع) با یک روح حماسی و شورانگیزانه و اخلاقی درآمیخته است. اخلاق و سخنان تربیتی امام علی(ع) آمیخته با شور اخلاقی توأم با حماسه و گره خورده با سیره سیاسی و اجتماعی است. این فصاحت و بلاغت و شور اخلاقی و حماسه اجتماعی در کلام مولا در بخش اخلاقی موج می‌زند.
مدیر حوزه‌های علمیه، طلاب را به انس با نهج‌البلاغه بویژه بخش اخلاقی آن توصیه کرد و ادامه داد: بخش مهمی از کلمات اخلاقی نهج‌البلاغه، گشودن چشم بشر به حقیقت عالم و این دنیاست. شناخت این عالم و جهان یکی از مهمترین ابزارها برای صعود اخلاقی، اصلاح نفس و پیشرفت در مدارج اخلاق است.
