مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره استانی علامه حلی(ره) حوزه علمیه اصفهان روز پنج‌شنبه مورخ ۲۹ آذر با حضور مسئولان حوزوی کشوری و استانی و طلاب و اساتید حوزه‌های علمیه این استان در مدرسه علمیه صدر بازار برگزار شد.
سخنران ویژه این مراسم، آیت‌الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور بود و قرائت پیام مکتوب آیت‌الله العظمی مظاهری و سخنان آیت‌الله طباطبایی‌نژاد، نماینده ولی‌فقیه و امام جمعه اصفهان و ارائه گزارش‌های آماری این دوره از جشنواره توسط دبیر جشنواره استانی از دیگر بخش‌های این مراسم بود.
گفتنی است در چهاردهمین دوره جشنواره علامه حلی(ره) استان اصفهان، در مجموع ۹۰۳ نفر از طلاب و اساتید استان شرکت کردند که در نهایت از ۳۷ نفر به عنوان نفرات اول تا سوم، شایسته تقدیر و قابل تحسین، تجلیل شد.
متن کامل پیام آیت‌الله‌العظمی مظاهری و مشروح سخنرانی‌های این مراسم به نقل از خبرگزاری حوزه
اساس و بنیان رسالت‌های حوزه علمیه، آموزش و تعلیم مستحکم است
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم
الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلامٌ عَلى عِبادِهِ الَّذِينَ اصْطَفى محمّدٍ وآلِه الطّاهِرین
برگزاری چهاردهمین دورۀ جشنوارۀ علّامۀ حلّی«قدس‌سرّه‌الشّریف» در حوزۀ علمیّۀ اصفهان، نشان از استمرار یک حرکت شایسته به منظور تکریم پژوهش و پژوهشگران حوزوی است و حکایت از نشاط روحیۀ تحقیق و پژوهش در قشر جوان طلّاب حوزۀ علمیّه دارد و از این جهت مایۀ شکرگزاری و خشنودی است.
پیام به چهاردهمین دورۀ جشنوارۀ علّامۀ حلّی«قدّس‌سرّه‌‌الشّریف» حوزه‌های علمیّۀ استان اصفهان اهمیّت شایان توجّه امر پژوهش و تحقیق در حوزۀ علمیّه و نقش برجستۀ آن در ارتقاء علمی طلّاب و روحانیّون، روشن‌‌تر از آن است که نیاز به گفتگو و تأکید داشته باشد، چرا که محصول و نتیجۀ اصلی تلاش‌های آموزشی و تعلیمی در حوزۀ علمیّه، همین روح تحقیق و حقیقت‌جویی و حقیقت‌خواهی است و به تعبیر بلند امیرمؤمنان علی«علیه‌السّلام»: «لاَ يَنْفَعُ اِجْتِهَادٌ بِغَيْرِ تَحْقِيقٍ»، هیچ اجتهاد و مجاهدتی بدون تحقیق و حقیقت‌طلبی، سودمند نخواهد بود و از این‌رو جایگاه تحقیق و پژوهش و مرتبت محقّقان و پژوهشگران، همواره باید جایگاهی مورد توجّه و مرتبتی مورد تکریم باشد.
ضمن اداءِ احترام به پژوهشگران عزیزی که در این نشست از آنان تقدیر خواهد شد و نیز اظهار تشکّر از متصدّیان محترم این برنامه فرهنگی و خیر مقدم به شما میهمانان گرامی، تذکّر دو نکتۀ مهم را در این مجال کوتاه لازم می‌شمارم:
نکتۀ نخست: تأکید بر تقدّم و تأثیر مستقیم و بنیانی امر آموزش بر پژوهش است. تحقیق و پژوهش، اگر مبتنی بر آموزش و تعلیمِ مستحکم نباشد، ریشه‌دار و مفید نخواهد بود؛ و از این جهت طلّاب عزیزی که قصد ورود در عرصۀ تحقیق و پژوهش را دارند باید بدانند که آنچه مقدّم بر کار تحقیقات است، مجاهدت علمی و تلاش بی‌وقفه برای تحکیم بنیان‌های دانش است و از این‌رو باید با تمام توان، دامن همّت به کمر بسته و از همۀ ظرفیّت‌های موجود برای ارتقاءِ سطح علمی خود بهره ببرند تا پس از مجهّز شدن به سلاح دانش و علم، بتوانند در مسیر حقیقت‌طلبی و تحقیق و پژوهش، گام‌های بلند و مؤثّر بردارند. بنابراین اساس و بنیان رسالت‌های حوزۀ علمیّه، آموزش و تعلیم است و سایر رسالت‌ها از جمله پژوهش، بر این اساسِ مهم، استوار و مبتنی می‌گردد و از این حیث، مسئولان محترم و اولیاءِ امور در حوزه‌های علمیّه نیز باید تمام توان خود را در رشد و افزایش سطح علمی و دانشی طلّاب و روحانیّون گرامی مصروف نموده و به اولویّت و اهمیّت این مسأله توجّه مدام و بیش از پیش داشته باشند.
نکتۀ دوم: توجّه به آسیب‌ها و آفت‌های امر پژوهش و تحقیق است. پژوهش همانند سایر رسالت‌های دستگاه بزرگ حوزۀ علمیّه، در معرض آسیب‌هایی است که باید به خوبی شناخته شده و از آن پرهیز گردد. اهمّ این آسیب‌ها که ارزش پژوهش‌ها و نتیجه‌بخش بودن آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد عبارتند از:
سطحی‌نگری در پژوهش، شتاب‌زدگی در نظریّه‌پردازی، تعصّب در پذیرش یا ردّ آراء و انظار، عدم توجّه به کاربردی بودن پژوهش، عدم التفات به سیر تطوّر تاریخی مسائل مورد تحقیق، بی‌توجّهی به پژوهش‌های مرتبط و مشابه، عدم التزام به رعایت اخلاق پژوهش و تحقیق.
این آسیب‌های هفت‌گانه و سایر آفت‌های دیگری که در مسیر تحقیق و پژوهش وجود دارد، باید مورد توجّه دائمیِ پژوهشگران و محقّقان حوزوی باشد تا ثمرۀ کار و تلاش آنان در این عرصه، مفید و مؤثّر واقع گردد.
از خداوند تعالی، عزّت و عظمت روزافزون حوزه‌های علمیّه و همۀ مجامع علمیِ کشورمان را مسألت کرده و توفیق و تسدید محقّقان و پژوهشگران عزیز را در رسالت بزرگی که بر دوش گرفته‌اند و نیز تأیید و توفیق مسئولان و مدیران محترم حوزه‌های علمیّه را خواستاریم و امید است همگان مشمول لطف الهی و دعای مستجاب حضرت ولی‌الله‌الأعظم مهدی موعود«ارواحنافداه» باشند.
والسّلام‌علیکم و رحمة‌الله و برکاته.
حسين المظاهرى
۱۷ / جمادی‌الثّانی / ۱۴۴۶
۲۹ / آذر / ۱۴۰۳
پژوهش‌های حوزه علمیه باید تبلیغ‌مدار باشد
آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه با تبریک ایام ولادت حضرت زهرا(س) و روز زن به ۲۴ هزار شهید استان و اشاره به رتبه نخست حوزه علمیه اصفهان از نظر شهدای روحانی و طلبه در کشور اظهار کرد: رویکرد و نگاه تاریخی یک اصل در فعالیت‌های فرهنگی و دینی است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور افزود: رویکرد تاریخی، منافع و آثار خیری دارد که یکی از این امور هویت‌سازی برای جریان حق است، در قرآن کریم بارها سخن از «وذکر..» آمده است، ضمن اینکه پیامبر اکرم اسلام قله بلند همه ائمه و اولیا هست، اما مأمور است که رسالت و کتاب خود را امتداد رسالت انبیا و صحف پیشین معرفی کند تا جریان حق به‌مثابه یک خط تاریخی معرفی شود و برای نسل‌های آینده هویت‌ساز باشد.
استعمار فکر در حوزه تمدن، براصل نادیده‌انگاری تاریخ و تمدن استوار است
وی ادامه داد: بارها در قرآن انگشت به سمت تاریخ و گذشتگان اشارت رفته است و هم سخن از «وذکر» شده است، چرا که این امر به ما هویت می‌دهد، دشمنان بسیار تلاش کرده‌اند هویت تاریخی جهان اسلام را از جهان بزدایند.
آیت‌الله اعرافی در ادامه به تاریخ علم در جهان و سابقه یونان در عرصه تاریخ علم، گفت: ما برای علم در هر کجای عالم احترام قائل هستیم ولی معتقدیم نباید سهم و قدر هر تمدن در علم نادیده و کم‌رنگ گرفته شود، استعمار فکر در حوزه تمدن، بر اصل نادیده‌انگاری تاریخ و تمدن استوار است که خطرناک است، تاریخ و تمدن اسلام، نباید در سهم تاریخ علم جهان نادیده گرفته شود.
وی متذکر شد: اتصال به گذشته تاریخی، یک اصل مهم و امید آفرین، افتخار زا، حرکت‌بخش و هویت‌ساز است ، در قرون اخیر تلاش شده است که ارتباط نسل‌های جوان ما از این اصل و تاریخ فاخر گذشته جدا شوند، وقتی جوان ما از گذشته و تاریخ ما بی‌اطلاع باشد حتما پذیرای حرف‌های نادرست فعلی خواهد شد.
آیت‌الله اعرافی گفت: تاریخ سرافراز حوزه علمیه اصفهان باید به نسل جوان و طلبه فعلی یادآوری شود چرا که باعث افتخار خواهد شد، در تاریخ کهن حوزه علمیه اصفهان یک گنجینه‌ای نهفته است که عالم تشیع و جهان اسلام و اصفهان و حوزه علمیه فعلی اصفهان را درخشان می‌کند.
وی بیان کرد: اصفهان سرزمین مستعدی بود که تمدن ایرانی در آن به اوج افتخار و عظمت رسید و کاروان بزرگی از عالمان و مفاخر بزرگ در همه قلمروهای اسلامی پرورش یافتند، حوزویان امروز اصفهان و دیگر حوزویان براین تاریخ غنی و قدیم تکیه دارند و باید این تاریخ نوسازی و بازگویی شود.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور عنوان کرد: در اصفهان و حوزه علمیه اصفهان بر خلاف دیگر سرزمین‌ها، انتخاب اساتید و عالم و بزرگ برای مشق درس گرفتن، به جهت تعدد فروزان‌های متعدد و مفاخر، مشکل است.
وی تأکید کرد: حوزه علمیه کهن اصفهان به ویژه در قرن‌های یازدهم و دوزادهم، بی‌نظیر بوده است، حوزه علمیه اصفهان حوزه یک دهه و دو دهه و یک قرن نیست، بلکه هزار ساله است، حوزه‌های علمیه در کشور هزاران سال سابقه دارند که باید قدر دانست.
بخش مهمی از حکمت متعالیه در اصفهان شکل گرفت
عضو خبرگان رهبری اذعان کرد: حوزه‌های علمیه کشور ضمن پراکندگی جغرافیایی و فراز و فرودهای مختلف، اما هویت مشترک و یگانه دارند، حوزه علمیه اصفهان در قرن یازده و دوازده یا کانون اول یا در رتبه‌های اول تا سوم کانون حوزه‌های علمیه جهان بوده است و این افتخار آفرین است و رسالت امروز ما را سنگین‌تر می‌کند.
وی ابراز کرد: بزرگان و مفاخری چون مجلسی‌ها، محقق کرکی‌ها، میردادماد، میرفندرسکی، مدرس، بیدآبادی، ملا علی نوری، آیت‌الله ابوالحسن اصفهانی و گلپایگانی‌ها، خاتون‌آبادی‌ها، کلباسی‌ها، فاضل هندی و… همگی در حوزه علمیه غنی اصفهان حضور داشتند و این بسیار افتخار آمیز است.
وی خاطرنشان کرد: مکتب اصفهان مکتب غنی و قوی بود، بخش مهمی از حکمت متعالیه در اصفهان شکل گرفت، محقق کرکی با حضور در حوزه علمیه اصفهان باعث قوام حوزه علمیه شد.
آیت‌الله اعرافی متذکر شد: در مکتب حدیثی حوزه علمیه اصفهان، علامه مجلسی چون خورشید می‌درخشد و جهان تشیع را با نور تابناک خود روشن می‌کند، این تنوع دانشی فقط در حوزه علمیه غنی و قوی اصفهان یافت می‌شود، مکاتب اخلاقی، فلسفی، اصول و فقهی، حدیثی، مکاتب مختلف چون ریاضی و معماری توسط شیخ بهائی در اصفهان رقم خورده است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور یادآور شد: تاریخی بودن، محوری و کانونی بودن، وجود تکثر حوزه‌های دانشی، مکتب‌سازی و سیاسی بودن از شاخص‌های بارز حوزه علمیه اصفهان است و حوزه علمیه اصفهان حوزه‌ای در داد و ستد با دیگر حوزه‌های علمیه همچون نجف و لبنان و… است.
وی عنوان کرد: بین‌المللی بودن حوزه علمیه اصفهان در مقاطعی از تاریخ، دیگر ویژگی حوزه علمیه اصفهان بوده است و تحصیل بانوان حوزوی و اهتمام حوزه علمیه اصفهان به تحصیل بانوان از شاخصه‌های بزرگ حوزه علمیه اصفهان است که بانوی مجتهده امین در قله این افراد است.
آیت‌الله اعرافی اذعان کرد: این سابقه حوزه علمیه اصفهان هم مایه تکیه امروز بوده است و هم رسالت امروز ما را در ادامه مسیر سنگین می‌کند، از سراسر جهان اسلام به اصفهان آمدند و پایه‌های علمی حوزه علمیه اصفهان را استوار کردند، این تاریخ هم هویت افتخارآمیز دارد و هم رسالت‌ساز است.
پژوهش دینی باید مبتنی بر روش اصیل، اجتهادی، حکمی و منتهی به حجت باشد
وی در بخش دوم سخنان خود به امر پژوهش پرداخت و گفت: تحقیق و پژوهش وقتی به عرصه اسلام آمد، به گونه‌ای دیگر می‌شود، پژوهش حوزه دین یک رسالتی دیگر است.
عضو خبرگان رهبری اظهار داشت: پژوهش دینی حتی پژوهش کاربردی باید مبتنی بر روش اصیل، اجتهادی، حکمی و منتهی به حجت شود، برای این امر علم اصول بسیار مهم است، علم اصول را نباید دست کم گرفت.
وی ابراز کرد: علم اصول یک امر تشریفاتی در حوزه علمیه نیست، بلکه سرمایه عظیم علمی است. تفسیر، تحقیق، حدیث، علم اصول، مقداری فلسفه و علوم عقلی از پایه‌های اصلی حوزه علمیه است، البته پژوهش امروز باید معطوف به جهان معاصر باشد و اینکه نسبت به جهان و تحولات و پیشرفت‌های امروز چشم را ببندیم یک خطا است.
پژوهش‌های حوزه علمیه باید تبلیغ‌مدار و تببین‌مدار باشد
آیت‌الله اعرافی بیان کرد: کنشگر فعال، اصلی و درست بودن از رسالت‌های ما است، بخشی از پژوهش‌های حوزه علمیه باید تبلیغ‌مدار و تببین‌مدار باشد و این یک مهم در جنگ پیچیده شناختی دشمن علیه ما است.
وی عنوان کرد: حمایت مردم از حوزه‌های علمیه و انقلاب و نظام رمز ماندگاری است و باید پژوهش‌های ما معطوف به افق‌های روشن آینده، کشف گره‌ها و مکشوف کردن آنها باشد.
امروز زمان پاسخگویی به شبهات و دروغ‌های دشمنان است
آیت‌الله سید یوسف طباطبایی‌نژاد، نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه اصفهان نیز در این مراسم وجود انسان‌های زبده در طول تاریخ شکل‌گیری حوزه‌های علمیه را سبب افتخار تشیّع و روحانیت دانست و اظهار داشت: اگر در حوزه‌های علمیه ما یک نفر همانند امام(ره)، رهبر معظم انقلاب و آیت‌الله العظمی مظاهری تربیت شوند، ارزش دارد که انسان دنبال چنین شخصیت‌هایی باشد و خدا را شکر می‌کنیم در حوزه‌های علمیه ما افراد بسیار خوب حضور دارند.
وی افزود: این برای اصفهان افتخار است که حدود ۴۰۰ نفر از اساتید حوزه‌های قم، اهل اصفهان هستند و خدا را شکر می‌کنیم که چند سالی است جشنواره علامه حلی برگزار می‌شود و خواهران و برادران طلبه دست به قلم می‌شوند، بارها گفته شده اگر برای مردم بیان نکنیم و تبیین نکنیم این اقدامات خاصیت ندارد.
امام جمعه اصفهان با بیان حدیثی از رسول خدا(ص) پیرامون نقش هدایت‌گرانه علما در جامعه، گفت: روایت بسیار زیبایی از رسول خدا(ص) است که می‌فرماید:” مَثَلَ العُلَماءِ فی الأرضِ کمَثَلِ النُّجومِ فی السَّماءِ یُهتَدی بِها فی ظُلُمات البَرِّ و البَحرِ ، فإذا طُمِسَت أوشَکَ أن تَضِلَّ الهُداةُ”.
وی اضافه کرد: در گذشته اگر ستاره‌شناس در سفرهای دریایی همراه نداشتند دچار سرگردانی می‌شدند، پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید مَثل علمای امت من، مَثل ستارگان آسمان هستند که در تاریکی‌ها مردم را هدایت می‌کند و اگر این چراغ‌ها خاموش شوند، چه بسا افراد گمراه می‌شوند.
نماینده ولی‌فقیه در استان عنوان کرد: این به معنای آن است که باید به طور دائم این ستارگان همراه مردم باشند و این مَثل، مَثل علمای دین و علمای شیعه است که باید همواره سایه آنها بر سر ما باشد تا راه را گم نکنیم.
آیت‌الله طباطبایی‌نژاد با تأکید بر جنگ نرم دشمن علیه اسلام و نظام جمهوری اسلامی و لزوم تقابل با آن تصریح کرد: اکنون زمان جنگ زبانی، جنگ دروغ و جنگ نرم است و دشمنان دیگر حریف ما در جنگ فیزیکی نیستند، زیرا در دوره‌ای همه اذناب آنها با ما جنگیدند، آن هم در شرایطی که حتی سلاح و ارتش و سپاه منسجمی نداشتیم و اگر یک سال پیش از آغاز جنگ تحمیلی امام، بسیج را تشکیل نداده بود وضع ما مشخص نبود.
وی خاطرنشان کرد: آمریکا و غرب بدبخت‌ترین افراد را که می‌توانستند آن را به مقابل انقلاب اسلامی ترغیب کنند، صدام بود، اما حریف ما نشده و مأیوس شدند، بنابراین دشمن درصدد جنگ فیزیکی با ما نیست.
عضو خبرگان رهبری تاریخ و احوال انبیاء، اولیاء و امامان را سرشار از دشمنی‌ها عنوان کرد و ادامه داد: با انبیاء الهی نیز چنین رفتار می‌کردند و با جنگ فیزیکی و با جنگ نرم و نسبت دادن سحر و جنون با آنها مقابله می‌کردند.
وی افزود: در دوران جنگ تحمیلی نیز در حالی که سلاح نداشتیم و حتی تعدادی از نیروهای سپاه به سوریه رفته و از حافظ اسد سلاح درخواست کردند، اما اظهار کرد بدون اجازه روسیه امکان فروش سلاح ندارد، در حالی که امروز موشک نقطه‌زن داریم و حتی جوانان ما با آن دوران تفاوت داشته و ارتش و سپاه ما رشد کرده است.
امام جمعه اصفهان تفکر رابطه با آمریکا را به معنای مرگ انسانی دانست و گفت: در ذهن نباید خطور کند که اگر با کدخدا باشیم وضع ما بهتر می‌شود، در حالی که اگر زیر نظر آنها بروید به معنای مردن است، هم چنان که امیرمؤمنان(ع) در نهج‌البلاغه مرگ و حیات را معنا می‌کنند و می‌فرماید: “المَوتُ فی حَیاتِکُم مَقهورین وَ الحَیاةُ فی مَوتِکم قاهِرین”.
وی اضافه کرد: کشورهای عربی حیات واقعی ندارند و در حالی که می‌بینند مردمی که هم‌جنس، هم‌زبان و هم‌مذهب آنها هستند نیاز به دارو و اسلحه دارند و انبارهای آنها نیز پر است کمکی نمی‌کنند، زیرا آمریکا به آنها اجازه نمی‌دهد، بنابراین این افراد مرده هستند.
آیت‌الله طباطبایی‌نژاد تأکید کرد: اکنون وظیفه همه ما به خصوص روحانیت است که پاسخ اشکالات و دروغ‌های آنها را بدهیم و باید در این جنگ نرم مقابله کنیم و گروه‌هایی تشکیل داده و سؤالات و دروغ‌هایی که عنوان می‌شود جمع‌آوری کرده و پاسخ آنها را بدهیم و مسائل را تبیین کنیم.
وی افزود: باید دست به قلم بود و اشکالات را در نطفه خفه کرد و مردم باید روشن و بیدار شوند و اشکالاتی که در دنیا علیه اسلام و روحانیت می‌شود و می‌خواهند مردم را از اسلام و روحانیت جدا کنند پاسخ داده شود.
وی خاطرنشان کرد: در همه حوزه‌های علمیه باید چنین گروه‌هایی برای پاسخ به سؤالات باشد و باید برای مردم این مسئله را تبیین کرد که اگر فاسق خبری آورد درباره آن تحقیق کنند، همچنان که امیرمؤمنان(ع) در فرمایشی می‌فرماید: ” اَلْبَاطِلُ أَنْ تَقُولَ سَمِعْتُ وَ اَلْحَقُّ أَنْ تَقُولَ رَأَیْتُ”.
برگزیده شدن ۳۷ اثر از ۹۰۳ اثر رسیده به جشنواره
محمد اکبری، دبیر چهاردهمین جشنواره استانی علامه حلی اصفهان نیز ضمن تبریک ایام ولادت حضرت زهرا(س) و هفته پژوهش، گزارشی از برگزاری چهاردهمین دوره جشنواره علامه حلی(ره) ارائه کرد و اظهار داشت: در این دوره از جشنواره در مجموع ۹۰۳ اثر به جشنواره رسید که از این تعداد ۵۸ اثر از اساتید، ۸۰۳ اثر از طلاب و ۱۵ اثر در بخش ویژه بوده است.
وی افزود: در سال‌های گذشته خواهران طلبه هم در جشنواره علامه حلی استان شرکت می‌کردند که البته این موضوع طی دو سال اخیر محقق نشده و حضور نداشتند، اما امسال ۱۲ نفر از خواهران در جشنواره ثبت‌نام نمودند و در ارزیابی‌ها ۲ نفر حائز رتبه شدند.
دبیر چهاردهمین جشنواره علامه حلی اصفهان ارائه ۳۴ کتاب، ۵۶۴ مقاله و ۲ پایان‌نامه را از دیگر آثار ارسالی به جشنواره بیان کرد و گفت: در گروه‌بندی‌های انجام شده، در گروه تاریخ ۴ نفر، گروه حدیث و علوم قرآنی ۳۰ نفر، گروه فقه، اصول و حقوق ۱۰ نفر برگزیده داشته‌ایم و در مجموع ۳۷ نفر منتخب در این دوره از جشنواره معرفی می‌شوند.
وی اضافه کرد: هشت نفر از اساتید کتاب سطح چهار ارائه نموده‌اند و در بخش ممتازین پژوهشی نیز از ۸۰۰ الی هزار نفر در پایه سه، پنج و هفت ارائه مقاله داشته‌اند و ۵۲ مؤلف نیز امسال در جشنواره شرکت کرده‌اند.
